توسط : عمارت شاپوری شیراز (Shapouri House)
شاهکاری از معماری پهلوی اول
عمارت شاپوری یکی از نمونه‌های بارز تحول معماری ایران در دوران پهلوی اول است. این عمارت زیبا در سال‌های 1310 تا 1315 به سفارش عبدالصاحب شاپوری، از تجار سرشناس شیراز، ساخته شد و معماری آن را حاج ابوالقاسم مهندسی بر عهده داشت. خانه شاپوری یکی از نخستین بناهایی است که با الهام از سبک‌های معماری غربی ساخته شده و در قلب شیراز، خیابان انوری، در باغی به مساحت 5324 متر مربع قرار دارد.
تاریخچه و اهمیت عمارت شاپوری
این بنا نه‌تنها نمایانگر شیوه زندگی یکی از افراد سرشناس شیراز در 70 سال پیش است، بلکه با ویژگی‌های منحصربهفرد خود در معماری ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. خانه شاپوری در سال 1378 توسط سازمان میراث فرهنگی استان فارس خریداری و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
معماری خانه شاپوری
1. طراحی کلی بنا
این مجموعه علاوه بر عمارت مركزی، سه ساختمان مجزای دیگر را نیز شامل می شده است كه دو ساختمان در جبهۀ شمالی، در انتهای كوچۀ بن بستی كه به ورودی خانه ها منتهی می شود قرار گرفته اند.
خانه شاپوری دارای یک پلان تقریباً چهارگوش است که در دو طبقه ساخته شده و نمای اصلی آن شامل یک ایوان هلالی شکل است.
- طبقه اول دارای ستون‌های آجری چهارگوش با نمای کاشیکاری است.
- طبقه دوم از ستون‌های گچی و تیرهای چوبی با نقوش تزئینی بهره می‌برد.
- هنر معمار بنا در پرداختن به نقوش هندسی (نقوش آجری خفته و رسته) بر دیوارهای عمارت شاپوری به‌خوبی نمایان است.
- جزئیات ستون‌ها و گچکاری‌های عمارت که دو به دو قرینه هستند، بر ظرافت طراحی بنا افزوده‌اند.
- تزیینات این بنا شامل کاشیکاری و گچبری‌های زیبایی است که در نمای اصلی خودنمایی می‌کنند.
- یک طرح کاشیکاری بسیار زیبا به تقلید از نقوش هخامنشی پاسارگاد در قسمت پیشانی عمارت دیده می‌شود، که شامل نقش انسان بالدار در مرکز طرح با رنگ‌های لاجوردی، قرمز، قهوه‌ای و سفید است.
- نقش حمله شیر به حیوان، نقش حافظ و سعدی در دو گوشه، ستون‌های گچی ایوان طبقه دوم با سرستون به سبک کرنتی، کاشیکاری گل و گیاه بر روی جرزهای ایوان طبقه پایین، و نقش سرباز هخامنشی به صورت کاشیکاری در فضای داخلی، از دیگر تزیینات منحصربهفرد این بنا هستند.
- سقف بنا با تزئینات چوبی و مناظر نقاشی‌شده مزین شده است.
- بالکن طبقه اول در سراسر نمای اصلی امتداد دارد و جلوه خاصی به عمارت می‌بخشد.
- یک حوض پنج‌پر بزرگ در مرکز باغ، بر زیبایی و هارمونی کلی فضای عمارت افزوده است.
محل استقرار کالسکه، سورچی و خدمه و نیز ساختمان اندرونی را می‌توان در شمال باغ مشاهده کرد. بقایایی از ساختمان قدیمی و مخروبه آشپزخانه در ضلع جنوب غربی عمارت وجود دارد. گلخانه و یک حلقه چاه نیز در شمال شرق باغ قابل مشاهده هستند. اما عمارت اصلی شاپوری جاییست که می‌توان اوج هنر و تزئینات بکار رفته در ساخت مجموعه را دید و گویی معماران بیشتر وقت خود را به ساخت آن اختصاص داده‌اند تا اثری باشکوه پدید آورند.
2. بالکن‌های خاص و منحصربهفرد
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های معماری این بنا، وجود بالکن‌هایی است که در آن دوران به‌ندرت در معماری سنتی ایرانی دیده می‌شد. این بالکن‌ها در قسمت بهارخواب عمارت نیز دیده می‌شوند و ستون‌های مشابه نمای اصلی خانه دارند.
3. کارکرد اختصاصی اتاق‌ها
از دیگر ویژگی‌های نوآورانه خانه شاپوری، اختصاص دادن کارکرد خاص به هر اتاق است. برخلاف معماری سنتی ایرانی که هر اتاق چندین کاربرد داشت به طوری که بتوان از هر اتاق به عنوان اتاق خواب، نشیمن، مهمان، پذیرایی و … استفاده کرد؛ در این عمارت اتاق‌های مجزایی برای والدین، فرزندان، مهمان و سایر کاربری‌ها در نظر گرفته شده است.
4. باغ و فضای سبز
باغ شاپوری تفاوت عمده‌ای با باغ‌های ایرانی دارد. برخلاف طراحی قرینه در باغ‌های سنتی ایران، درختان این باغ به سبک اروپایی و بدون تقارن کاشته شده‌اند. از درختان باغ می‌توان به چنار، افرا، انجیر، انار، نارنج، خرما، سرو و گل‌های رز و شمعدانی اشاره کرد. همچنین برخلاف باغ‌های ایرانی که آبراه‌ها نهایتاً به یک حوض یا استخر ختم می‌شوند، در باغ شاپوری این الگو رعایت نشده است. در اینجا، آبراه‌ها در مسیر باغ جریان دارند و به‌جای تجمع در یک حوض مرکزی، در نهایت به فضای سبز باغ نفوذ می‌کنند و به شیوه‌ای طبیعی در خاک جذب می‌شوند، که این سبک بیشتر در باغ‌های اروپایی دیده می‌شود.
موقعیت جغرافیایی
آدرس: فارس، شیراز، خیابان کریم‌خان زند، خیابان انوری، تقاطع اهلی، باغ و عمارت شاپوری
تلفن: +987132347491
وضعیت فعلی خانه شاپوری
خانه شاپوری پس از بازسازی به بخش خصوصی واگذار شد و اکنون به‌عنوان یک رستوران، کافه و نمایشگاه فرهنگی و هنری فعال است. نورپردازی‌های شبانه این عمارت زیبایی آن را دوچندان کرده و فضایی دلنشین برای بازدیدکنندگان فراهم آورده است.
- هزینه ورودی: برای شهروندان ایرانی ۵۰۰۰ تومان و برای گردشگران خارجی ۱۵۰۰۰ تومان است. البته، اگر قصد استفاده از منوی کافی‌شاپ یا رستوران را داشته باشید، نیازی به پرداخت این مبلغ نیست.
- ساعات بازدید: هر روز از ساعت 8 صبح تا 12 شب
چرا باید از خانه شاپوری بازدید کرد؟
- معماری منحصربهفرد: ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی با تزیینات خاص.
- باغ شگفت‌انگیز: فضایی متفاوت از باغ‌های سنتی ایرانی.
- رستوران و کافه: تجربه لذت‌بخش غذاهای ایرانی و فست فود و نوشیدنی‌های متنوع گرم و سرد در فضایی رویایی و با بهترین کیفیت.
- نمایشگاه هنری: فرصتی برای آشنایی با هنر و فرهنگ شیراز.
آژانس مسافرتی چکاوک به شما پیشنهاد میکند در سفر به شیراز، بازدید از این عمارت تاریخی را در برنامه خود قرار دهید و لحظات خاصی را در آن تجربه کنید.
