بازدید از کاشان شهر فرهنگ و سنت ایران و مهد تمدن کهن

 مسافرانی که از در حال تردد بین یکی از شهر های تهران، اصفهان یا یزد هستند، در اواسط راه در دشت کویر به یکی از مهمترین جاذبه های تاریخی و گردشگری ایران یعنی شهر کاشان می رسند.

.این شهر نه تنها شگفتی های معماری و باغهایی ایرانی اصیلی در خود جای داده بلکه اکثر آنها در یونسکو نیز ثبت شده اند

بعد از ورود اسلام به ایران در دوره سلجوقی و صفوی به اوج شکوفایی خود رسید. امروزه شاهد اثرهای متعددهنرمندان کاشانی در موزه های معروف جهان هستیم. در این دوره کاشان مرکز ساخت انواع منسوجات، سفال و کاشی معروف بود و هنرمندان و تولیدکننده ها به بالاترین سطح ممکن رسیده بودند. اما امروزه مکانیزه شدن عملا باعث نابودی نساجی این صنعت سنتی شده. اما امروزه این شهر بیشترین شهرت خود را از تولید گلاب از گل رز شناخته می شود.

از آنجا که کاشان، شهر مورد علاقه و محبوب شاه عباس اول صفوی بود، وی بدان توجه بسیار داشت و در عمران و آبادانی آن کوشید و دستور داد بعد از مرگش در قرن 13 در مقبره یکی از اجدادش دفن گردد.

شهر کاشان در استان اصفهان می باشد و یکی از بزرگترین شهرهای میان شهر قم و شهر اصفهان می باشد که در نواحی مرکزی ایران واقع شده است.

به طور عمده امروزه یکی از جذابیتهای این شهر تناقضی است که بین بیابان و باغهای سرسبز بینظیری که در دل آن ساخته شده شناخته می شود.

اکتشافات و تحقیقات باستان شناسان در تپه های سیلك واقع در 4 كیلومتری غرب كاشان نشان دهنده این ست که این ناحیه یكی از نخستین مراكز تمدن و محل سكونت بشر در ماقبل تاریخ بوده و در زمان ساسانیان به منطقه ای آباد شناخته می شده است.

در واقع این شهر با سابقه تاریخی 7000 ساله اش یکی از مهمترین مراکز باستان شناسی ایران و جهان محسوب می شود و اکثر تاریخ نویسان و مسافرانی که از این شهر بازدید داشته اند، از آن با عنوان دروازه تمدن جهانی نام برده اند.

امروزه این شهر پس از شهرهای تاریخی مشهور ایران مانند شیراز و اصفهان به دلیل تعدد بالای اماکن تاریخی، مقصد مشترک اکثر گردشگران خارجی و داخلی است. در ادامه قصد داریم به معرفی مشهورترین اماکن و آثار تاریخی این شهر در وبسایت چکاوک آسمان آبی میپردازیم.

باغ فین و حمام فین

باغ فین کاشان و حمام فین که در یم مجموعه قرار دارد مکانی است که ناصرالدین‌شاه قاجار صدراعظم خود را که امیرکبیر نام داشت به قتل رساند. سابقه و قدمت باغ فین و بناهای آن به دوره صفویه باز می‌گردد. وسعت باغ بالغ بر ۲۳ هزار مترمربع است و شامل یک حیاط مرکزی است که به وسیله دیوار، بارو و برجهای استوانه شکل محصور شده‌است. حمام فین حمامی در باغ فین ساخته شده و عمده شهرتش را از قتل امیرکبیر در خودش گرفته است. در بخش جنوبی باغ فین دو حمام کوچک و بزرگ وجود دارد. حمام کوچک در زمان صفویه و حمام بزرگ در زمان فتحعلی شاه قاجار در باغ فین ساخته شده است.

حمام تاریخی خان

حمام خان مربوط به دوره زندیه است و در بازار کاشان واقع شده و جزء آثار ملی ثبت شده ایران بحاسب می آید. امروزه در این حمام قدیمی و زیبای یک کافی شاپ ساخته شده که در آن گردشگران می توانند به  استراحت بپردازید و انواع نوشیدنی ها و چای را در آنجا بنوشند.

حمام سلطان امیراحمد

حمام تاریخی سلطان امیراحمد یکی از حمام های منحصر به فرد ایران است و تزیین و معماری چشم نوازی دارد. این حمام بیش از 1000 متر مربع وسعت دارد و گردشگران زیادی از آن بازدید می کنند. ساخت این حمام در دوره قاجار برمی گردد.

محله و خانه بروجردی

خانه بروجردی ها در محله ی سلطان میر احمد کاشان، یکی از قدیمی ترین محله های این شهر قرار دارد. قدمت خانه ی بروجردی ها در کاشان به دوران قاجار و حدود ۱۳۰ سال قبل بر می گردد و مانند بسیاری از خانه های تاریخی دیگر این شهر، از ۲ بخش اصلی اندرونی و بیرونی تشکیل شده است.

خانه ی بروجردی ها در ۳ طبقه ساخته شده است و دارای قسمت های مختلفی مانند شاه نشین، مهتابی، هشتی ورودی، سرداب و ایوان های تابستانی و زمستانی است. این بنا در دور تا دور حیاطی به وسعت  ۶۲۰ متر مربع ساخته شده است. این خانه متعلق به یک خانواده تاجر بروجردی که به کاشان مهاجرت کرده است می باشد.

خانه طباطبایی در کاشان

خانه طباطبایی ها یکی از خانه های تاریخی و زیبای شهر کاشان است که در نیمه دوم سده ۱۳ هجری در محله «سلطان امیر احمد» احداث شده‌ است. این خانه‌ی زیبا به عروس خانه های ایران معروف است در نزدیکی خانه تاریخی بروجردی واقع شده است. رعایت اصول مهندسی در این خانه باعث شده باد و آب همیشه این خانه را که در دل کویر واقع شده است خنکتر از آنچه که تصور می کنید باشد.

خانه عامری

خانه عامری که در اواسط قرن نوزدهم در دوره زندیه احداث و در دوره قاجار به وسیله سهام السلطنه عامری توسعه یافته و امروزه به اقامتگاه گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده ‌است. معماری داخلی مجموعه عامری‌ها را امیر انوشفر معمار ایرانی ساکن فرانسه بر عهده گرفت.

خانه عباسيان

خانه عباسیان در کاشان از لحاظ معماری و تزئینات بسیار حائز اهمیت است و این مجموعه وسعتی بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع و زیربنایی در حدود ۷۰۰۰ متر مربع دارد و دارای ۵ طبقه و ۵ حیاط می‌باشد.

در خانه عباسیان جلوه‌هایی از معماری اصیل ایرانی – اسلامی در طرح‌های بدیع و نقش‌های خیال‌انگیز گچبری و انواع تزئینات خود را به نمایش گذاشته‌اند و این زیبایی به حدی چشم‌ نواز است که که طبق نظر کارشناسان این مجموعه را به عنوان نامزد دریافت جایزه زیباترین بنای مسکونی ایرانی – اسلامی در نظر گرفته‌اند.

مسجد جامع کاشان

یکی از بناهای تاریخی شهر کاشان که بازدید از آن پیشنهاد می شود مسجد جامع کاشان است. مسجد جامع در گذشته های دور یک آتشکده بوده و بعد از ورود اسلام به ایران این بنای تاریخی به مسجد تبدیل شده و هم اکنون هم از آن با عنوان مسجد در کتب تاریخی یاد می شود.

مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان

خانه های تاریخی در شهر کاشان فراوان هستند به طوری که شما در یک خیابان ممکن است در حدود ۵ خانه تاریخی معروف را کنار هم ببینید. یکی از این خانه مسجد و مدرسه آقابزرگ کاشان می باشد. این مسجد در میان ساختمان های زمان خود از بهترین ها بوده است و معماری گنبد آن بسیار خیره کننده و با ظرافت است.

آرامگاه سهراب سپهری کاشان

یکی از معروف ترین شاعران معاصر ایران سهراب سپهری است که آثار بسیار زیادی از وی در ادبیات ایران به جا مانده است. آرامگاه این شاعر خوش ذوق ایرانی در کاشان است.

قلعه جلالی

در بافت تاریخی شهر کاشان و نزدیک دیگرآثار به جامانده از دوران گذشته، دو دیوار بلند کاهگلی به چشم میخورد که از بقایای حصار معروف عهد سلجوقی است که دقیقا به همین عنوان هم مشهور است. این دژ تسخیر ناپذیر، در قرن پنجم هجری به همت یکی از مردان قدرتمند و با نفوذ دولت سلجوقیان به نام خواجه مجدالدین ابوالقاسم کاشانی ساخته شده است و اسناد معتبر تاریخی نشان می دهد که این دژ بلند چند بار اهالی کاشان را از دست حملات مهاجمان و غارت عمومی نجات داده است. در کنار این دژ، بقایای قلعه ای دیده می شود که به دستور سلطان جلال الدین ملک شاه سلجوقی ساخته شده است.

نیاسر کاشان

آبشار نیاسر کاشان

آبشار نیاسر در فاصله‌ی ۵۳ کیلومتری شمال غربی کاشان، در روستای نیاسر قرار گرفته است. این آبشار در محله‌ی قدیمی به نام سرکمر (شهید بهشتی) واقع شده و منظره‌ی بی‌نظیری را به رخ بازدیدکنندگان می‌کشاند. آبشار نیاسر در فصل بهار، پر آب‌تر از هر زمان دیگیری از سال است و از ابتدای اردیبهشت تا اواخر خرداد، پذیرای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی است. این آبشار یکی از جاهای دیدنی‌ است که در اواسط اردیبهشت به یکی از مناطق پربازدید ایران تبدیل می‌شود.

حمام و آسیاب تاریخی نیاسر کاشان

یکی دیگر از آثار تاریخی نیاسر حمام و آسیاب آبی است که پژوهشگران طبق تحقیقات صورت گرفته  و با توجه به نوع معماری به کار رفته در آن، قدمت آن را به دوران صفویه مربوط می دانند. معماری این حمام و نحوه انتقال آب به داخل حمام بسیار جالب و قابل توجه است.

آب از آبشار نیاسر به وسیله کول های گلی به داخل هشت گوش و از آنجا به داخل حمام هدایت می شده و سپس به کل حمام انتقال می یافته است. سوخت حمام هیزم بوده حمام دارای خزان بوده است.

آسیاب آبی نیز با استفاده از آب آبشار به گردش در می آمده است. نحوه کار این آسیاب آبی به این صورت بوده که ابتدا آب در داخل تنوره هایی ذخیره و از آنجا از طریق کول باریکی با فشار روی چرخ آسیاب می ریخته و باعث به حرکت در آمدن سنگ آسیاب می شده است. از این آسیاب آبی برای آسیا کردن گندم و جو استفاده می شده است. معماری آسیاب مشابه حمام است و از لحاظ قدمت احتمالا به همان دوران تعلق دارد.

آتشکده نیاسر کاشان

یکی دیگر از جاذبه های کاشان آتشکده نیاسر کاشان است. یک بنای چهارطاقی بر روی یکی از ارتفاعات شهر نیاسر کاشان قرار دارد که قدمت آن به دوره ساسانیان باز می گردد. این سازه، جزء کهن ‌ترین و بزرگ ‌ترین نمونه‌ های چهارطاقی ایران و سالم‌ ترین آن‌ها به شمار می رود.

غار نیاسر

غار نیاسر در نزدیکی روستای نیاسر به دست بشر ساخته شده و قدمت آن به ۲۰۰۰ سال قبل برمی گردد. بعضی می گویند علت به وجود آوردن این غار این بوده تا در این محل آیین مذهبی  برگزار شود.

قمصر پایتخت گلاب ایران

۳۰ کیلومتر که به جنوب کاشان بروید به قمصر کاشان می‌رسید، پایتخت گلاب ایران و جایی که تا چشم کار می‌کند گل محمدی است، البته اگر اردیبهشت را برای رفتن به این مکان انتخاب کنید که فصل گلابگیری است.

قدیم‌ها به قمصر، قَمسر و کمسر هم می‌گفتند و کشف سکه‌هایی در پای کوه‌های اشک در شمال شرقی این شهر که متعلق به دوره هخامنشیان بوده این فرض را تقویت می‌کند که قدمت آن به دوره قبل از اسلام می‌رسد.

اگرچه وجود کاروانسرای شاه عباسی یا گبرآباد و بقعه امامزاده شاهسواران نیز تاریخی بودن این منطقه را تایید می‌کند. کمی که در تاریخ جلوتر بیاییم به دوره قاجار می‌رسیم، زمانی که اینجا مثل امروز، بهترین ییلاق کاشان بوده و با باغ‌های زیاد، آب‌های گوارا و گلاب معروف شده.

تمامی این نشانه های تاریخی بر قدمت و تاریخی بودن این منطقه صحه گذاشته که این مکان از قدمت تاریخی بیش از ۲۵۰۰ سال برخوردار است.

سوغات قمصر کاشان

وقتی این سوال را از کسی بپرسید جواب بیشتری‌ها این است: پرسیدن دارد؟ گلاب. ولی سوغات قمصر فقط گلاب نیست. جز گلاب که اصلی ترین سوغات اینجاست، قالی‌های قمصری، صابون، آلوچه خشک و گوجه سبز، آلو بخارا و انواع میوه مثل الگ که نوعی هلو است و ترشه که بسیار شبیه گلابی‌ست، از سوغاتی‌ها محسوب می‌شود. قمصری‌ها سوغات دیگری هم دارند به اسم جز قند که الگ یا نوعی هلوی پوست‌کنده خشک‌شده را با پودر بادام و هل و شکر و آرد نخودچی پر می‌کنند.

تپه های سیلک کاشان

اکتشافات و تحقیقات باستان شناسان در این تپه ها نشان دهنده این ست که این منطقه یكی از نخستین مراكز تمدن و محل سكونت بشر در ماقبل تاریخ بوده است.

روستای ابیانه نگین سرخ ایران

این روستا یکی از بلندترین نقاط مسکونی در ایران است. ارتفاع از سطح دریا در این روستا ۲۲۲۲ متر می‌باشد. به اعتبار معماری بومی و بناهای تاریخی پرتنوع آن، از روستاهای مشهور ایران است. ابیانه با آب و هوای معتدل، دارای موقعیت طبیعی مساعدی است.

قدیمی‌ترین اثر تاریخی ابیانه آتشکده‌ای است که مانند دیگر بناهای دِه در سراشیبی قرار گرفته‌است. آتشکده ابیانه را نمونه‌ای از معابد زرتشتى دانسته‌اند که در جوامع کوهستانی ساخته می‌شد.

شهر زیرزمینی نوش آباد

جاذبه های شهر کاشان به اندازه ای زیاد و هر کدام دارای ارزش بالا برای بازدید هستند که می توانید دو الی سه روز در این شهر بمانید. یک شهر زیرزمینی به نام نوش آباد در وجود دارد که قدمت آن به ۱۵۰۰ سال قبل و به دوره ساسانیان باز می گردد.

این شهر زیرزمینی به عنوان بزرگترین شهر زیرزمینی جهان معروف است و و به دوره ساسانیان برمی‌گردد که با وسعتی بیش از ۴ کیلومتر و در سه طبقه در عمق‌های ۴ الی ۲۱ متری از سطح زمین به وجود آمده‌است. کاربری این شهر در دوره‌ها احتمالاً متفاوت بوده به گونه‌ای که در دوران ساسانی تا صفوی و حتی زندیه بیشتر به عنوان پناهگاه یا جان‌پناه محلی برای اختفا و حفظ جان استفاده می‌شده به همین منظور همیشه در حال گسترش بوده‌است اما در دوران قاجار احتمال می‌رود بیشتر به منظور فرار از گرما در تابستان استفاده می‌شده‌ است.

معماری این دست کن اویی (شهر زیر زمینی) که بی شک، شهر پیش از آن شکل گرفته، محلی برای اختفا در ادوار گذشته بوده و نشان از وجود نا امنی در منطقه و تفکر هوشمندانه ساکنان آن است. این معماری به صورت دالانهای تو در تو در کل زیر سطح شهر و حتی فراتر از آن در دوران ساسانی و اوایل دوران اسلام گسترده شده‌است.